Όλοι βιώνουμε πολλές θλιβερές στιγμές στη ζωή μας κατά καιρούς. Η κατάθλιψη ευθύνεται για την απώλεια του 10% των παραγωγικών ωρών παγκοσμίως. Η μία στις τέσσερις γυναίκες και ο ένας στους οκτώ άνδρες μπορούν να εμφανίσουν κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της ζωής τους, δηλ. περίπου το 20% του πληθυσμού, με αυξανόμενους ρυθμούς κατά την τελευταία δεκαετία, εμφανιζόμενης και στο 2% έως 5% των παιδιών και εφήβων. Σχεδόν οι μισές από όλες τις περιπτώσεις κατάθλιψης δεν αναγνωρίζονται και δεν υποβάλλονται σε θεραπεία.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, η κατάθλιψη θεωρείται περισσότερο «γυναικείο πρόβλημα». Οι γυναίκες υποφέρουν από κατάθλιψη , σ’ όλες τις χώρες του κόσμου, δύο φορές συχνότερα από τους άνδρες. Παρά τις βιολογικές συνιστώσες στην αιτιολογία της κατάθλιψης και τις ορμονικές διαφορές ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες, πιστεύεται ότι οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και τα διαφορετικά στρεσογόνα γεγονότα ζωής (όπως για παράδειγμα, οι τοκετοί, η ανατροφή παιδιών, η εργασία κ.α.), στα οποία εκτίθενται οι γυναίκες, διαμορφώνουν τα ποσοστά αυτά.
Οι στατιστικές ενδείξεις, στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, δείχνουν ότι οι γυναίκες λαμβάνουν συχνότερες διαγνώσεις από κάποια ψυχολογική διαταραχή απ΄ότι οι άνδρες. Αυτό συμβαίνει επειδή οι γυναίκες μιλούν πιο εύκολα για τις ψυχολογικές τους δυσκολίες και ζητούν πιο εύκολα βοήθεια. Άλλοι λόγοι είναι ότι οι κοινωνικές συνθήκες προκαλούν αυξημένα ποσοστά ψυχικών δυσκολιών στις γυναίκες, ότι δίνονται πιο εύκολα διαγνώσεις στις γυναίκες, οι κοινωνικές συνθήκες προάγουν τις ψυχικές δυσκολίες στις γυναίκες και τείνουμε να παθολογικοποιούμε τις γυναίκες πολιτισμικά.
Είναι όμως κατάθλιψη ή μόνο μια θλίψη και πως τα ξεχωρίζουμε;
Θλίψη είναι ένα από τα φυσιολογικά συναισθήματα που βιώνει ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του, αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της κατάθλιψης, παρόλα αυτά δεν πρέπει να συγχέονται. Από την άλλη, η κατάθλιψη, είναι μια ψυχική νόσος που διαταράσσει τον εσωτερικό κόσμο του ατόμου, το τρόπο συμπεριφοράς του και τη καθημερινότητά του. Τόσο η θλίψη όσο και η κατάθλιψη αυξάνονται με αλματώδη ρυθμό λόγω των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών όσο και της υγειονομικής κατάστασης (πανδημία) .
Είναι σημαντικό να διακρίνουμε ευκρινώς τις δυο αυτές έννοιες που εύκολα παρερμηνεύονται, ώστε να γίνει κατανοητός ο τρόπος αντιμετώπισης τους.
Αρχικά, η θλίψη, ως ένα φυσικά δυσάρεστο συναίσθημα, προκαλείται από κάποια σοβαρά
γεγονότα όπως είναι η απώλεια σημαντικών προσώπων στη ζωή μας, τα οικονομικά
προβλήματα, τα θέματα υγείας και το κοινωνικό άγχος. Ο άνθρωπος που βιώνει θλίψη, ξεσπά σε κλάμα, νιώθει απογοητευμένος, αδυναμία να νιώσει ικανοποίηση και συχνά ο πόνος της λύπης παρουσιάζει διαβαθμίσεις. Κάποιες μέρες, ο θλιμμένος άνθρωπος είναι βαθιά βυθισμένος στα δυσάρεστα συναισθήματα, στη πορεία όμως μπορεί να αρχίζει να συνειδητοποιεί και να συνηθίζει μια κατάσταση και πλέον να μην στενοχωριέται στον ίδιο βαθμό. Αυτό οφείλεται στο τρόπο σκέψης του κάθε ατόμου καθώς και στη δύναμη της θέλησης. Όμως αν η θλίψη διαρκέσει για μεγάλο διάστημα ή επιδεινώνεται συνεχώς, τότε το άτομο πάσχει από κατάθλιψη. Υπάρχει μια μετάβαση από τη θλίψη στη κατάθλιψη και αυτή συμβαίνει όταν βιώνεται για μακρύ χρονικό διάστημα και η ένταση επιδεινώνεται, τότε κρίνεται απαραίτητη η συμβουλή του ψυχολόγου.
Στην Κατάθλιψη βιώνονται πολλά διαφορετικά συναισθήματα και συμπτώματα. Συνυπάρχουν αισθήματα θλίψης, απογοήτευσης, αποδυνάμωσης και άρνησης για συνέχεια της ζωής. Είναι αξιόλογο να αναφέρουμε ότι υπάρχει διάκριση της κατάθλιψης σε κάποια είδη ανάλογα με τις επιπτώσεις, όπως είναι η άτυπη κατάθλιψη (προσωρινά εξαφανίζεται), μείζων κατάθλιψη (κλασική κατάθλιψη), δυσθυμία (διαρκής μελαγχολική διάθεση) επιλόχεια κατάθλιψη, ψυχωτική (με ψευδαισθήσεις), εποχική (ανάλογα με την εποχή, κυρίως χειμερινούς μήνες), μανιακή ή διπολική διαταραχή (περίοδοι μανίας και καταθλιπτικών επεισοδίων με υψηλή ενέργεια και υπερβολικές σκέψεις). Το καταθλιπτικό άτομο εμφανίζει και κάποια συνήθη συμπτώματα / συμπεριφορές όπως το να απέχει από τις δραστηριότητες της καθημερινότητας, να έχει/παραπονιέται/νιώθει αδιαθεσία, να δείχνει αδιαφορία για πράγματα που κάποτε τον ενδιέφεραν, να μην έχει όρεξη για φαγητό και να αντιμετωπίζει σοβαρές αϋπνίες.
Καθώς ο καιρός περνά και η κατάθλιψη δεν αντιμετωπίζεται, η κατάσταση επιδεινώνεται, ο άνθρωπος νιώθει απελπισία, τίποτα για αυτόν δεν έχει νόημα και ταλαιπωρείται από επαναλαμβανόμενες αρνητικές σκέψεις. Οι σκέψεις αυτές πολλές φορές αφορούν απόπειρες αυτοκτονίας και σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις αυτό γίνεται πράξη.
Για να μην εξελιχθεί η θλίψη σε κατάθλιψη είναι σημαντικό να αντιληφθεί ο άνθρωπος ότι βιώνει τη θλίψη ως απόρροια ενός γεγονότος και
τίποτα σοβαρότερο.
Το πρωταρχικό βήμα είναι το κίνητρο. Το άτομο που βιώνει τη θλίψη του, πρέπει να θέσει τον εαυτό του ξανά σε λειτουργία και να συνεχίσει
να προσπαθεί έχοντας ένα στόχο. Η απραγία και η άρνηση για προσπάθεια δεν θα λύσει το πρόβλημα και απλώς θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη θλίψη.
Είναι σημαντικό να εστιάσει σε μια επιθυμία που θέλει να πραγματοποιηθεί και στην ενασχόληση με πράγματα που ευχαριστούν. Είναι πολύ σημαντικό ο νους να ξεφεύγει από τις έντονα αρνητικές σκέψεις. Το παρελθόν και τα δυσάρεστα συμβάντα δεν θα αλλάξουν όπως και κάθε δυσάρεστη ανάμνηση που ανήκει πλέον στο παρελθόν. Το μυστικό είναι να επικεντρώνεται κάποιος στο παρόν και στην διαρκή εξέλιξή του απαλλαγμένος από το βάρος της στενοχώριας και του άγχους. Πολύ σημαντική είναι και η βοήθεια από κάποιον ειδικό.
Για την Αντιμετώπιση της κατάθλιψης είναι αξιοσημείωτη η συμβολή της ψυχοθεραπείας. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι καταφεύγουν στη βοήθεια του ψυχοθεραπευτή αναζητώντας τρόπους βελτίωσης της ψυχικής τους υγείας. Κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας, αναζητείται η πηγή του προβλήματος και ο άνθρωπος μπορεί να αναγνωρίσει την αιτία της καταθλιπτικής του διάθεσης. Ο ειδικός κρίνει αν θα χρειαστεί συνδυασμός θεραπείας με φαρμακευτική αγωγή για αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση. Επιπλέον, ένα ευχάριστο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον μπορεί να συμβάλλει στην βελτίωση της διάθεσης του ασθενούς. Η παρακίνηση για ενασχόληση με δραστηριότητες, η σωστή καθοδήγηση και η καλή διάθεση, μπορούν αναμφίβολα να είναι ικανοί αρωγοί στην θεραπεία. Με την υποστήριξη και συμπαράσταση, σταδιακά το άτομό μπορει να “νικήσει” τη κατάθλιψη.
Εν κατακλείδι, θλίψη και κατάθλιψη λανθασμένα συγχέονται και παρερμηνεύονται, αλλά
αναμφίβολα αποτελούν στη σημερινή εποχή τα κύρια χαρακτηριστικά των ανθρώπων. Οι
καταστροφικές συνέπειες του “αόρατου εχθρού” που απειλεί τη δημόσια υγεία καθώς και η κατάρρευση της οικονομίας, επαρκούν να προκαλέσουν λύπη και δυστυχία στην ανθρώπινη φύση. Όμως, ο άνθρωπος δεν μπορεί παρά να προσπαθεί να βρίσκει την εσωτερική του δύναμη να αντιμετωπίσει τις δυσχέρειες της καθημερινότητας. Η δύναμη της θετικής σκέψης αποτελεί όπλο στον “πόλεμο” με τη κατάθλιψη και πανάκεια στη θεραπεία της καταθλιπτικής διαταραχής. Η εστίαση στην εκπλήρωση των στόχων και η ατέρμονη προσπάθεια για επίτευξή τους θα καταπολεμήσει το “πέπλο” της θλίψης.
Και για τέλος επειδή όπως είπε και ο Freud «Όπου και αν με πήγαν οι θεωρίες μου, βρήκα ότι ένας ποιητής ήδη είχε πάει εκεί.», παραθέτω κάποιους στίχους του Τάσου Λειβαδίτη:
Όμως εσύ σωπαίνεις…
Γιατί δε μιλάς;
Πες μου!
Γιατί ήρθαμε εδώ;
Από πού ήρθαμε;
Κι αυτά τα ιερογλυφικά της βροχής πάνω στο χώμα;
Τι θέλουν να πουν;
Ω, αν μπορούσες να τα διαβάσεις!!!
Όλα θα άλλαζαν…
Όταν τέλος, ύστερα από χρόνια ξαναγύρισα…
δε βρήκα παρά τους ίδιους έρημους δρόμους,
το ίδιο καπνοπωλείο στη γωνιά…
Κι ολόκληρο το άγνωστο
την ώρα που βραδιάζει…
ΕλίναΤρωγάδα
B.Sc. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών , εφήβων ενήλικων
τηλ. Επικοινωνιας
6978268826
2261020781