Από μικρή θυμάμαι τις γιαγιάδες μου ντυμένες στα μαύρα ή στην καλύτερη των περιπτώσεων με σκουρόχρωμα ρούχα και με το μαύρο μαντήλι σφιχτοδεμένο στο κεφάλι. Μόνο σε κάποιον γάμο παιδιού ή εγγονιού φορούσαν για λίγο άσπρο μαντήλι . Πάντα θα υπήρχε ένας αγαπημένος νεκρός για να θρηνήσουν . Θυμάμαι ακόμη την προγιαγιά μου Σοφία Καρβούνη, που άλλο χρώμα δεν φόρεσε στην ζωή της, χήρα από τα εικοσιδύο της χρόνια, με έξι ορφανά, χαροκαμένη μάνα γιου που χάθηκε νέος σε ναυάγιο, μία ζωή βυθισμένη στο πένθος.
Για πολλά χρόνια, κάθε απόγευμα παρακολουθούσα γυναικείες φιγούρες με τα μαύρα από το μπαλκόνι του πατρικού μας σπιτιού , σαν σε χορό αρχαίας τραγωδίας, να ανεβαίνουν τον δρόμο για το νεκροταφείο του Άι Λουκά, να ανάψουν το καντήλι στους λιτούς τάφους με τα σιδερένια κάγκελα και τους σιδερένιους σταυρούς που έκρυβαν μέσα τους αγαπημένους νεκρούς. Συζύγους, γιούς, πατεράδες ,αδελφούς .
Άλλωστε εκεί λίγο μετά την δεκαετία του 1960 ήταν ακόμη νωπές οι πληγές της Ελλάδας .
Με το μαύρο μαντήλι στο κεφάλι σφιχτοδεμένο, πάνω από τα μαζεμένα μαλλιά, να μην ξεφεύγει τρίχα, μαύρες κάλτσες στα πόδια , χειμώνα-καλοκαίρι-θαμμένη η καρδιά…βουβά, στεγνά πρόσωπα, ΄΄μαδημένα ΄΄ από τον πόνο, αγέλαστα, αχρωμάτιστα , σαν να μην υπήρχε σταγόνα αίματος από κάτω…στα παιδικά μου μάτια φαίνονταν όλα φυσιολογικά…γιαγιάδες, μάνα, θείες, ντυμένες στα μαύρα με κάθε απώλεια…πέρασαν χρόνια για να καταλάβω το ξερίζωμα της ψυχής που προσπαθούσαν να καλύψουν τα μαύρα…..Γυναίκες, μάνες, σύντροφοι, κόρες, αδελφές, ντυμένες στα μαύρα…Μα το πιό πικρό από όλα το μαύρο της ψυχής που δεν ξεβάφει όσα χρόνια κι αν περάσουν…
Τις ξανάφερα στην μνήμη μου τούτες τις μέρες, που στην ευρύτερη περιοχή μας τιμούμε τον φόρο αίματος που πλήρωσαν οι άνθρωποι μας στην Γερμανοιταλική κατοχή και στην φασιστική μπότα του Κατακτητή.
22 Μαίου 1945 στο χωριό μου στο Ζερίκι, 14 παλικάρια πάνω στον ανθό της ζωής τους, δολοφονήθηκαν. Ανάμεσα τους και οι συγγενείς μου Παναγιώτης Κορογιάννος 34 ετών και Κωνσταντίνος Δήμου 25 ετών. Ο Κωνσταντίνος Δήμου αδελφός της γιαγιάς μου Μαρίας, νιόπαντρος , δεν είδε ποτέ το παιδί του. Αλλά ούτε και εκείνο γνώρισε ποτέ πατέρα. Πήρε το όνομα του και η μάνα του για όλα σχεδόν τα χρόνια της ζωής της μαυροφορέθηκε και ούτε ξαναπαντρεύτηκε.
Το χωριό μου πυρπολήθηκε άλλες τρεις φορές από τους Γερμανούς αλλά δεν γονάτισε. Οι γυναίκες με τα μαύρα, τα ορφανά παιδιά και τα αγέννητα παιδιά που δεν γνώρισαν ποτέ πατέρα το ξανά έφτιαξαν.
Το ίδιο συνέβη και στο μαρτυρικό Δίστομο στις 10 Ιούνη 1944. 228 αθώοι άμαχοι σφαγιάστηκαν. 117 γυναίκες,111 άνδρες, τέσσερα βρέφη,γέροντες,53 παιδιά κάτω των 16 χρονών.600 σπίτια καταστράφηκαν. Όλα αυτά από τα ναζιστικά γερμανικά στρατεύματα που τέσσερις μέρες πριν είχαν χάσει το πόλεμο στη Νορμανδία!
Στις 11 Ιουνίου 1944 στο Καλάμι Λιβαδειάς 26 συμπατριώτες μας έπεσαν θύματα της δολοφονικής μανίας των κατακτητών με τα ζωώδη ένστικτα.
Σε όλα τα παραπάνω Ολοκαυτώματα γυναίκες με μαδημένα πρόσωπα έψαχναν τους νεκρούς τους μέσα στους λάκκους που τους πετούσαν οι κατακτητές. Μανάδες έθαψαν τους γιούς τους, τους άντρες τους, μικρά παιδιά τον πατέρα τους, αδέλφια τους αδελφούς.Ποιόν πρώτο να κλάψουν;
Τραγικές γυναικείες φιγούρες έπρεπε να συνεχίσουν να ζουν από εκεί που ο χρόνος σταμάτησε , να ζουν όχι για εκείνες αλλά για τα παιδιά τους, “τα παιδιά της γούρνας”.Έτσι εύστοχα χαρακτήρισε τα αγέννητα παιδιά των δολοφονηθέντων πατεράδων η κ.Σταυρούλα Κωτσαδάμ-Πούλου , ένα από αυτά τα παιδιά στο πρόσφατο μνημόσυνο στο Ζερίκι.
ΟΙ γυναίκες με τα μαύρα και τα παιδιά της γούρνας είχαν ακόμη μία ιερή υποχρέωση , να διατηρούν την μνήμη ζωντανή.
Στις γυναίκες με τα μαύρα του Ζερικιού , του Διστόμου και του Καλαμιού ,υποκλίνομαι με σεβασμό και ένα τεράστιο ΓΙΑΤΙ!!!
Γεωργία Καρβούνη-Λιάσκου
Δικηγόρος, Πρόεδρος Συλλόγου Γυναικών Αγίου Νικολάου Λιβαδειάς