Κάθε χρονιά τέτοια εποχή κάνουμε μια στάση. Μια στάση για μια νέα αρχή. Μία επανεκκίνηση. Η Πρωτοχρονιά αποτελεί ανέκαθεν μια εποχή για να αναθεωρήσουμε το παρελθόν, να γιορτάσουμε το παρόν, και ίσως , το πιο σημαντικό, να σχεδιάσουμε το μέλλον. Είναι μια εποχή για αναθεωρήσεις, μια εποχή αξιολόγησης. Καταφέραμε τους στόχους μας την περασμένη χρονιά. Και αν όχι; Τι αλλαγές ίσως χρειάζεται να κάνουμε . Ήρθε η ώρα που αποφασίζουμε νέες προοπτικές μας, και ίσως την νέα χρονιά τελικά να τις ακολουθήσουμε.
Αυτές μπορεί να είναι αλλαγές στον εαυτό μας, αλλαγές στα οικονομικά, αλλαγές στην καριέρα, στην εκπαίδευση, πρακτικές υγείας, νέα χόμπι,αλλαγές στην καθημερινότητα, στην αυτοφροντίδα. Ανεξαρτήτως του είδους, η κεντρική ιδέα είναι, αυτές οι αλλαγές να μας οδηγήσουν σε μια προσωπική βελτίωση.
Η αλλαγή όμως, είτε αυτή αναφέρεται σε συνήθειες, σε συναισθήματα ή συμπεριφορές είναι πραγματικά δύσκολη. Κι αυτό γιατί τα εμπόδια στην αλλαγή είναι μαζεμένα και πολλά.
Πάνε κόντρα στην ρουτίνα, την συνήθεια, την δήθεν ασφάλεια. Η ιδιά μας η «προσωπικότητα» μοιάζει να αντιστέκεται.
Η αυτοπεποίθηση, η τελειομανία, η ανάγκη για απόλυτο έλεγχο, η αυτοεικόνα, η αυτοεκτίμηση, η ανασφάλεια, μας οδηγούν στην υιοθέτηση συγκεκριμένων συμπεριφορών και συνηθειών. Αντιδρούμε στον κόσμο με συγκεκριμένο τρόπο γιατί απλά αυτό κάναμε πάντα.
Ίσως, το σημαντικότερο εμπόδιο στην αλλαγή μας, να είναι ο φόβος της επικείμενης αποτυχίας, μιας και ναι μεν αυτό που ήδη υπάρχει δεν μας κάνει πια, όμως μας έχει βολέψει. Σαν ένα ρούχο παλιό, που ενώ θέλουμε να το πετάξουμε γιατί έχει πολυφορεθεί, φθαρεί, και δεν ταιριάζει στο νέο μας στυλ ζωής, από την άλλη δείχνει να έχει πάρει πια την φορά του σώματος μας και να έχει συνδεθεί κάπως με τις αναμνήσεις μας. Δύσκολο λοιπόν!
Ας μιλήσουμε λοιπόν λίγο για αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουμε, «αυτό-αποτελεσματικότητα», ως ο παράγοντας, που καθορίζει την προσωπική αλλαγή.
Ο ορισμός της αυτοαποτελεσματικότητας είναι η πίστη που έχει ένα άτομο ότι διαθέτει τις ικανότητες να εκτελέσει ένα συγκεκριμένο έργο υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Και ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται γενικά την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση ως δύο βασικότερα στοιχεία του εαυτού , τα οποία είναι σημαντικά για την θέσπιση και επίτευξη νέων στόχων, ξεχνούν και ίσως αγνοούν τον όρο «αυτο-αποτελεσματικότητα».
Άτομα με υψηλή αυτοαποτελεσματικότητα ενδιαφέρονται πολύ για τα καθήκοντα στα οποία συμμετέχουν, θεωρούν τα προβλήματα ως διεγερτικές προκλήσεις , βιώνουν μεγάλη δέσμευση για τα ενδιαφέροντα και τις δραστηριότητές τους και αποκαθιστούν γρήγορα τις αποτυχίες τους.
Αντίθετα, τα άτομα με χαμηλή αίσθηση της αυτό-αποτελεσματικότητας θεωρούν ότι η ζωή τους δεν εξαρτάται από τους ίδιους. Έτσι αποδίδουν την εξέλιξη της ζωής τους στην τύχη. Ακόμη, αποφεύγουν προκλητικά καθήκοντα ή στόχους, πιστεύουν ότι οι δύσκολες επιδιώξεις δεν είναι εφικτές και ερμηνεύουν τις αποτυχίες ως προσωπικές.
Όλα αυτά αναπτύσσονται και καλλιεργούνται, σε ηλικίες πρώιμης παιδικής ηλικίας, ωστόσο, η ανάπτυξη της αυτο-αποτελεσματικότητας δεν τελειώνει στην παιδική ηλικία ή την εφηβεία, αλλά συνεχίζει την εξέλιξή της καθ’ όλη τη ζωή καθώς οι άνθρωποι αποκτούν νέες δεξιότητες, γνώσεις ή ζουν νέες εμπειρίες.
Έτσι, εφόσον δεν έχουμε καταφέρει να αναπτύξουμε και να εξελίξουμε την αυτοαποτελεσματικότητά μας, παρόλο που επιθυμούμε αλλαγές και μάλιστα οι αλλαγές αυτές να έχουν διάρκεια, συχνά αποτυγχάνουμε είτε να αλλάξουμε είτε τις αλλαγές αυτές να τις διατηρήσουμε.
Συνήθως,, μετά από έξι μήνες, λιγότερα από τα μισά άτομα που παίρνουν αποφάσεις για τη Νέα Χρονιά τις ακολουθούν, ενώ μετά από δώδεκα μήνες το ποσοστό μικραίνει σε 10%. Αναβάλλουμε τις αλλαγές γιατί βλέπουμε ότι είναι δύσκολο να πραγματοποιηθούν.
Η διαδικασία της αλλαγής ξεκινά με την συνειδητοποίηση της ανάγκης για αλλαγή, την προσδοκία ότι η αλλαγή θα επιφέρει προσωπικά οφέλη και την πεποίθηση του ατόμου ότι είναι ικανό να κάνει αυτή την αλλαγή. Παράγοντες που θα ενισχύσουν την αλλαγή είναι τα συναισθήματα, (όπως ελπίδα, αξιοπρέπεια, κουράγιο), ο καθορισμός συγκεκριμένων στόχων, η αναγνώριση των εμποδίων, η επιμονή και η υπομονή.
Η αλλαγή της συμπεριφορά μας και η υιοθέτηση νέας, ώστε να οδηγηθούμε στην επίτευξη των στόχων μας, απαιτεί την συνειδητοποίηση ότι μπορούμε να την υιοθετήσουμε όχι απλά ότι το θέλουμε. Με μικρά βήματα αλλαγής κάθε φορά, θα μπορέσουμε να οδηγηθούμε στον επιθυμητό στόχο.
Εύχομαι μια νέα δημιουργική γεμάτη χρονιά και πολλές συνειδητές αλλαγές!
ΕλίναΤρωγάδα
B.Sc. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών , εφήβων & ενήλικων
τηλ. Επικοινωνιας
2261020781