Σας έχει συμβεί ίσως και εσάς, να νιώσετε την ανάγκη να ενθαρρύνετε μια φίλη ή έναν φίλο να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία, να κάνει μια επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο. Είναι όμως ένα θέμα «λεπτού» χειρισμού, και πολλές φορές δυσκολευόμαστε είτε να το επικοινωνήσουμε, είτε να βρούμε τον κατάλληλο τρόπο να το θέσουμε.
Ακόμη και στο 2021, που το μορφωτικό επίπεδο έχει ανέβει και η πληροφορία παρέχεται απλόχερα σε όλους, υπάρχει φόβος ότι η ανάγκη για θεραπεία, θα προκαλέσει στους άλλους την εντύπωση ότι κάποιος δεν είναι «κανονικός» ή «φυσιολογικός». Με άλλα λόγια, πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι κάνοντας θεραπεία σημαίνει ότι είναι «τρελοί» και φοβούνται ότι και άλλοι θα σκέφτονται το ίδιο για αυτούς.
Είναι πολύ συνηθισμένο οι φίλοι να ‘’εκτελούν χρέη’’ ψυχολόγου. Η φιλία όμως είναι μια σχέση εντελώς διαφορετική, που αλλοιώνεται και αλλάζει, περιπλέκεται και χάνει το χαλαρό της πνεύμα, όταν αντί για φίλοι το ‘’παίζουμε ειδικοί’’. Εξάλλου άλλο είναι να λέει κανείς την γνώμη του και να μοιράζεται δικά του βιώματα και πεποιθήσεις, και άλλο να δίνει συμβουλές, να επηρεάζει, να κατευθύνει. Είναι σημαντικό εδώ να πω, πως το να δίνεις συμβουλές μπορεί να είναι έως και επικίνδυνο, όταν αφοράμία επώδυνη ή δύσκολη κατάσταση/απόφαση για τον άλλον. Ακόμα κι αν τελικά εσύ αισθανθείς ότι βοήθησες αρκετά, μπορεί ο φίλος σου να αισθανθεί εκτεθειμένος και «ριγμένος», ή να ‘’σκαλίζεις’’ μια κατάσταση με άσχημα αποτελέσματα.
Όταν λοιπόν αποφασίσεις να προτείνεις την λύση του ψυχολόγου, ας ξέρεις τα εξής:
Όπως και σε πολλά άλλα πεδία, έτσι και στο χώρο της ψυχολογίας παρατηρούνται πολλοί μύθοι, άγνοια και αντιστάσεις. Ίσως λίγο περισσότεροι από άλλους χώρους, και αυτό οφείλεται στο ότι πρόκειται για ένα πεδίο το οποίο αφορά την ψυχική υγεία, τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, την ερμηνεία της συμπεριφοράς, και όλα αυτά είναι ευαίσθητα θέματα και μέχρι ενός σημείου είναι αιτιολογημένο να αμύνεται κάποιος προστατεύοντας τον εσωτερικό του κόσμο και τις προσωπικές του ικανότητες για τη ζωή του.
Η επίσκεψη σε έναν άλλο επαγγελματία της υγείας (π.χ. στον οφθαλμίατρο) είναι πιο απλό. Μία ενόχληση η οποία δυσκολεύει την καθημερινή μας λειτουργικότητα και δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε μόνοι μας και άρα χρειαζόμαστε τη βοήθεια ενός ειδικού.
Έτσι και στα θέματα ψυχικής υγείας, η επίσκεψη σε επαγγελματία- ειδικό βασίζεται σε αυτές τις δύο παραδοχές. Επειδή όμως αφορούν εσωτερικά θέματα, εκεί οι παραδοχές αυτές γίνονται πιο δύσκολα.
Έτσι λοιπόν, αν θεωρείται ότι κάποιο φιλικό σας άτομο θα έπρεπε να επισκεφθεί κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, θα πρέπει να του αναλύσετε την άποψή σας με τρόπο που να δείχνει ότι ενδιαφέρεστε για το πώς νιώθει. Το να χρησιμοποιήσετε κάποιο τέχνασμα ή να πείτε ψέματα προκειμένου να απευθυνθεί σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας, δεν είναι βοηθητικό.
Θα πρέπει να του μιλήσετε για τις ανησυχίες και τους φόβους σας με ήρεμο τρόπο, ειδικά αν εντοπίστε κάποια στιγμή έξαρσης των συμπτωμάτων. Τονίστε του ότι δυσκολεύεστε να βλέπετε ένα αγαπημένο σας πρόσωπο να ‘’υποφέρει’’ χωρίς λόγο και ότι θέλετε να το βοηθήσετε να ξεπεράσει ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζεται. Σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαίο, να ακούτε με προσοχή τα όσα έχει να σας πει. Μπορεί κάποιοι φόβοι, σκέψεις, ταμπού να τον εμποδίζουν να δει το θέμα της επίσκεψης πιο θετικά. Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να ασκήσετε κριτική ή να βρεθείτε αντιμέτωποι.
Από τα σημαντικότερα είναι να μιλάτε σε προσωπικό επίπεδο. Το να αναφερθείτε στην δυσκολία ή στο πρόβλημα δημόσια ή μπροστά σε γνωστούς και φίλους, δεν βοηθά. Το άτομο θα νιώσει αμήχανα και θα θελήσει να αμυνθεί.
Μια καλή προσέγγιση είναι να αναφερθείτε στις φοβίες και τις ανησυχίες σας. Θα πρέπει να έχετε παραδείγματα για το ποιες συμπεριφορές δημιουργούν πρόβλημα. Ακούστε με προσοχή τι έχει να σας πει χωρίς να ασκήσετε κριτική στις απόψεις του.
Εξηγήστε του ότι παρότι μερικοί άνθρωποι νιώθουν ότι η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας αποτελεί ένδειξη προσωπικής αδυναμίας ή αποτυχίας,στην πραγματικότητα χρειάζεται κουράγιο και δύναμη για να αναγνωρίσει κανείς τις προσωπικές του δυσκολίες.
Μπορείτε ακόμα, να προσφερθείτε να βρείτε κάποιον ειδικό ή να τον συνοδεύσετε στο πρώτο ραντεβού. Είναι όμως εξίσου σημαντικό, αν δεχτεί να το κάνετε, όταν φτάσετε να αφήσετε εκείνη πχ να χτυπήσει το κουδούνι και να μπει πρώτος, και ίσως να συνεννοηθείτε να περιμένετε απ εξω, ή να αποφύγετε να μιλήσετε εσείς. Με τον τρόπο αυτό, το άτομο συνειδητοποιεί πλέον πως είναι δική του επιλογή.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι ο ρόλος σας περιορίζεται στο να προσφέρετε υποστήριξη στο φιλικό σας πρόσωπο ή στο να το προτρέψετε να δει έναν ειδικό. Περιοριστείτε στο να κάνετε την προσπάθεια και μην αναλάβετε την ευθύνη για την έκβαση της προσπάθειας. Με εξαίρεση κάποιες επείγουσες περιπτώσεις, όπου τίθεται σε κίνδυνο η ζωή του ατόμου που υποφέρει ή των άλλων, η απόφαση σχετικά με την εμπλοκή σε μία συμβουλευτική συνεργασία θα πρέπει να παρθεί από τον ίδιο.
Αν δεν αποτελεί δική του επιλογή η απόφαση της επίσκεψης, ισως να μην εχει αποτελέσματα ή δεν θα συνεχίσει. Αν για οποιαδήποτε λόγο το φιλικό σας πρόσωπο είναι διστακτικό στο να έχει μία τέτοιου είδους συνεργασία, περιοριστείτε στο να εκφράσετε την αποδοχή σας για τα συναισθήματά του, να το διαβεβαιώσετε ότι αυτό σε καμία περίπτωση δε θα επηρεάσει τη μεταξύ σας σχέση και να αφήσετε το θέμα ανοιχτό για συζήτηση κάποια άλλη στιγμή.
Σίγουρα, ένας φίλος μπορεί να μοιραστεί ιδέες για το τι είναι το καλύτερο και να δώσει και κάποιες ιδέες. Και οι ψυχολόγοι έχουμε κάποιες ιδέες για το τι είναι καλύτερο, αλλά θα σας βοηθήσουμε να βρείτε την άκρη μόνοι σας. Ο ψυχολόγος θα σας βοηθήσει να κοιτάξετε βαθύτερα μέσα σας για να βρείτε τις δικές σας λύσεις και πώς να θυμάστε αυτό το μονοπάτι για να το ξαναβρείτε την επόμενη φορά που θα το χρειαστείτε. Οι ψυχολόγοι ενθαρρύνουν τους ανθρώπους στην αυτογνωσία και να βρίσκουν λύσεις μόνοι τους. Έτσι θα βοηθήσουν τους ανθρώπους να ζήσουν πιο γεμάτες ζωές.
Για κανέναν μας, δεν αξίζει να αφήνουμε τα προβλήματα να χρονίζουν. Ελάτε να συζητήσουμε. Κλείστε τώρα το ραντεβού σας και φροντίστε για την ψυχική σας υγεία.
Ελίνα Τρωγάδα
B.Sc. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών , εφήβων & ενηλίκων