Στον χώρο της ψυχολογίας, συχνά καλλιεργείται η αντίληψη ότι οι ψυχολόγοι, ως ειδικοί στις ανθρώπινες σχέσεις, έχουν απόλυτη συναισθηματική ισορροπία και αρμονικές διαπροσωπικές σχέσεις. Αυτή η ιδέα, ωστόσο, αποτελεί έναν μύθο που όχι μόνο επιβαρύνει τους ίδιους τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας αλλά δημιουργεί και λανθασμένες προσδοκίες στο κοινό.
Γνώση vs. Αλάνθαστη Πρακτική
Ο ψυχολόγος έχει εκπαίδευση στην ανθρώπινη συμπεριφορά, τη συναισθηματική ρύθμιση και τις σχέσεις. Αυτό σημαίνει ότι διαθέτει εργαλεία για την κατανόηση και την επίλυση συγκρούσεων, αλλά δεν σημαίνει ότι είναι άτρωτος στις προκλήσεις της ζωής. Η γνώση δεν συνεπάγεται τέλεια εφαρμογή στην προσωπική του ζωή.
Όπως ένας γιατρός μπορεί να γνωρίζει τι είναι υγιεινό αλλά να μην ακολουθεί πάντα τον ιδανικό τρόπο ζωής, έτσι και ένας ψυχολόγος μπορεί να γνωρίζει τις θεωρίες της επικοινωνίας και της συναισθηματικής διαχείρισης, αλλά να δυσκολεύεται στην εφαρμογή τους στις δικές του σχέσεις.
Οι Ανθρώπινες Προκλήσεις των Ψυχολόγων
Οι ψυχολόγοι, όπως όλοι οι άνθρωποι, φέρουν τις δικές τους εμπειρίες, τραύματα και ασυνείδητα μοτίβα. Παρόλο που η αυτογνωσία αποτελεί βασικό στοιχείο της επαγγελματικής τους πορείας, δεν σημαίνει ότι είναι αψεγάδιαστοι. Οι δικές τους σχέσεις επηρεάζονται από προσωπικούς, κοινωνικούς και συναισθηματικούς παράγοντες, όπως συμβαίνει με όλους.
Επιπλέον, η φύση της δουλειάς τους συχνά συνεπάγεται υψηλή συναισθηματική καταπόνηση. Η συνεχής ενασχόληση με προβλήματα άλλων μπορεί να επηρεάσει τη συναισθηματική τους ενέργεια και την ποιότητα των προσωπικών τους σχέσεων.
Η Σημασία της Αυτοφροντίδας και της Εποπτείας
Ένας ικανός ψυχολόγος δεν είναι αυτός που δεν κάνει ποτέ λάθη στις σχέσεις του, αλλά αυτός που αναγνωρίζει τις αδυναμίες του και φροντίζει να εργάζεται πάνω τους. Η προσωπική ψυχοθεραπεία και η εποπτεία είναι απαραίτητα εργαλεία για τη διατήρηση της ισορροπίας, καθώς επιτρέπουν στον θεραπευτή να επεξεργάζεται προσωπικά ζητήματα και να αποφεύγει τη μεταφορά τους στην επαγγελματική του ζωή.
Ο «τέλειος» θεραπευτής δεν υπάρχει. Ο ψυχολόγος δεν είναι υπεράνθρωπος ούτε έχει τέλειες σχέσεις. Αυτό που τον διαφοροποιεί είναι η αυτογνωσία, η διαρκής προσωπική ανάπτυξη και η ικανότητα να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τις αδυναμίες του. Ο απομυθοποιημένος ψυχολόγος δεν είναι λιγότερο αξιόπιστος· αντιθέτως, είναι πιο αυθεντικός και ανθρώπινος, δίνοντας το παράδειγμα της εξέλιξης και της αποδοχής της ανθρώπινης ατέλειας.
Η προσωπική ψυχοθεραπεία αποτελεί θεμελιώδες εργαλείο για κάθε ψυχολόγο. Δεν είναι απλώς μια τυπική διαδικασία, αλλά μια βαθιά αναγκαία εμπειρία που συμβάλλει στην επαγγελματική του επάρκεια, στην προσωπική του ανάπτυξη και στην ποιότητα της θεραπευτικής του σχέσης με τους ασθενείς.
1. Αυτογνωσία και Προσωπική Ανάπτυξη
Οι ψυχολόγοι εργάζονται καθημερινά με πολύπλοκα ανθρώπινα συναισθήματα, τραύματα και ασυνείδητα μοτίβα. Μέσα από τη δική τους ψυχοθεραπεία:
- Κατανοούν βαθύτερα τον εαυτό τους, τις ασυνείδητες αντιδράσεις τους και τις προσωπικές τους ευαισθησίες.
- Εντοπίζουν και διαχειρίζονται προσωπικά ζητήματα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη θεραπευτική τους στάση.
- Αναπτύσσουν αυτογνωσία, γεγονός που τους βοηθά να είναι πιο αυθεντικοί και ουδέτεροι στη δουλειά τους.
2. Πρόληψη της Μεταβίβασης και Αντιμεταβίβασης
Η μεταβίβαση και η αντιμεταβίβαση είναι φυσικά φαινόμενα στη θεραπευτική διαδικασία:
- Μεταβίβαση: Όταν ο ασθενής προβάλλει στον ψυχολόγο δικά του συναισθήματα ή εμπειρίες από το παρελθόν.
- Αντιμεταβίβαση: Όταν ο ψυχολόγος ανταποκρίνεται σε αυτά τα συναισθήματα βάσει των δικών του ασυνείδητων θεμάτων.
Η προσωπική ψυχοθεραπεία βοηθά τον ψυχολόγο να αναγνωρίζει αυτές τις δυναμικές και να τις διαχειρίζεται, ώστε να παραμένει αντικειμενικός και να μην επηρεάζεται από προσωπικές προκαταλήψεις.
3. Βελτίωση της Ενσυναίσθησης και της Συναισθηματικής Ανθεκτικότητας
Ένας ψυχολόγος που έχει περάσει από ψυχοθεραπευτική διαδικασία κατανοεί από πρώτο χέρι την εμπειρία του θεραπευόμενου:
- Ξέρει πώς είναι να μοιράζεσαι προσωπικά ζητήματα και να εκτίθεσαι συναισθηματικά.
- Κατανοεί τις δυσκολίες και τις αντιστάσεις της θεραπείας.
- Αναπτύσσει μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και κατανόηση προς τους θεραπευόμενους.
Παράλληλα, η ψυχοθεραπεία βοηθά τον επαγγελματία να διαχειρίζεται το συναισθηματικό βάρος που προκύπτει από την επαφή με το τραύμα και τον πόνο των ασθενών του, αποτρέποντας το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout).
4. Διασφάλιση της Επαγγελματικής Δεοντολογίας
Ένας ψυχολόγος που δεν έχει δουλέψει με τον εαυτό του μπορεί άθελά του:
- Να προβάλει προσωπικές αξίες ή εμπειρίες στους θεραπευόμενους.
- Να λειτουργεί με προκαταλήψεις και μη επεξεργασμένα συναισθήματα.
- Να εμπλέκεται συναισθηματικά σε μη επαγγελματικό βαθμό με τους ασθενείς του.
Η προσωπική ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα ηθικό και επαγγελματικό φίλτρο που βοηθά τον ψυχολόγο να τηρεί τα όρια και να προσφέρει ασφαλείς θεραπευτικές υπηρεσίες.
5. Αναγνώριση των Ορίων του Θεραπευτή
Ένας θεραπευτής που έχει περάσει από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας κατανοεί ότι:
- Δεν είναι «παντογνώστης» ή «σωτήρας» του θεραπευόμενου.
- Υπάρχουν καταστάσεις που ίσως ξεπερνούν τις ικανότητές του, και είναι υγιές να παραπέμπει έναν ασθενή σε άλλον ειδικό.
- Η αποδοχή των ορίων του δεν τον κάνει λιγότερο ικανό, αλλά πιο συνειδητοποιημένο και υπεύθυνο επαγγελματία.
Η ψυχοθεραπεία για τον ψυχολόγο δεν είναι πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα. Δεν μπορεί κάποιος να καθοδηγήσει άλλους στην αυτογνωσία και τη θεραπεία αν δεν έχει ο ίδιος βιώσει αυτή τη διαδικασία. Ο ψυχολόγος που έχει δουλέψει με τον εαυτό του είναι πιο αυθεντικός, επαγγελματικός και αποτελεσματικός, παρέχοντας ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον στους θεραπευόμενούς του.
”Mόνο ο πληγωμένος θεραπευτής μπορεί πραγματικά να θεραπεύσει.”
Την ιδέα του πληγωμένου θεραπευτή (woundedhealer) την επαναφέρει ο Γιάλομ στο βιβλίο του ‘Στο ντιβάνι’ μια ιδέα όμως κι ένας όρος που εισήγαγε ο Καρλ Γιούνγκ.
ΕλίναΤρωγάδα
B.Sc. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών , εφήβων & ενήλικων
τηλ. Επικοινωνιας 2261020781