Η γυναίκα δεν επιτρέπεται να μεγαλώνει ή να γερνάει. Όποια γυναίκα γερνάει, δέχεται πυρά και χλευάζεται επειδή δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε μία ανάγκη που οι άλλοι της έχουν δημιουργήσει: να είναι ποθητή και να ικανοποιεί τις αισθητικές ανάγκες των άλλων.
Σήμερα, το περιβάλλον της νέας γυναίκας ίσως να αντιμετωπίζει πιο θετικά τα
προβλήματά της. Πλέον, τα ‘’γυναίκεια’’ θέματα μοιάζει να ήρθαν με κάποιο τρόπο στην επιφάνεια και ξεκίνησαν να απασχολούν την κοινωνία μας, παρόλο βέβαια που και η ίδια ακόμη η γυναικά αναζητεί μια ταυτότητα ανάμεσα στους πολλαπλούς της ρόλους.
Διαφορετικά όμως, πολύπλοκα και σύνθετα, φαίνεται να είναι τα θέματα που αντιμετωπίζει η ‘’ηλικιωμένη’’ γυναίκα μέσα στην παγκόσμια κοινότητα, αλλά και ειδικότερα στη χώρα μας.
Είναι σημαντικό να σταθούμε στο κεφάλαιο της ονομαζόμενης ‘’τρίτης ηλικίας’’, γιατί είναι μεγάλης σημασίας τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον μας.
Υπενθυμίζεται ότι η ηλικιωμένη γυναίκα ανατράφηκε και έζησε σε μια περίοδο που επικρατούσαν άλλες αξίες. Η «τυπική γυναικεία εικόνα» ήταν στενά συνυφασμένη με την ‘’υποχρέωση’’ της γυναίκας για συνεχή προσφορά στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Η προσφορά αυτή προσδιοριζόταν από τις παραδοσιακές κοινωνικές αξίες και εντοπιζόταν στις δουλειές του σπιτιού που ήταν καθαρά γυναικείες και σύμφωνα με τη ‘’φύση’’ της. Δεν είναι τυχαίο ότι η ηλικιωμένη γυναίκα στη χώρα μας ανέλαβε να μεγαλώσει τα εγγόνια της, να βοηθήσει σε οικιακές ασχολίες και γενικά να παίξει αποφασιστικό ρόλο μέσα στο νοικοκυριό των παιδιών της.
Την τελευταία εικοσαετία όμως, παρατηρείται σημαντική αύξηση της εξωοικιακής επαγγελματικής απασχόλησης των γυναικών, που οδήγησε στη λύση της γιαγιάς-baby sitter. Η γιαγιά ήταν το μοναδικό άτομο μέσα στην οικογένεια που δεν εργαζόταν και που μ’ αυτό τον τρόπο συνέχιζε το ρόλο της προσφοράς προς την οικογένεια. Στο μέλλον ο ρόλος της γιαγιάς baby sitter προβλέπεται να περιοριστεί αισθητά, γιατί η μέλλουσα ηλικιωμένη γυναίκα θα εργάζεται επαγγελματικά ή θα έχει διαφορετικές αξίες περί γυναικείου ρόλου.
Η Ελλάδα είναι πλέον γνωστό, πως είναι η χώρα με τους γοργότερους ρυθμούς γήρανσης στην Ευρώπη! Ωστόσο οι ηλικιωμένοι στη χώρα μας, βιώνουν μια κοινωνία που δεν «ανέχεται» τα γηρατειά, τα οποία αντιμετωπίζονται κάτι σαν νόσος.
Ενδεικτικές είναι οι συζητήσεις που, περιορίζονται στο πόσο μας κοστίζουν οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας σε συντάξεις και δαπάνες για την υγεία και δεν εστιάζουν στο πώς οι άνθρωποι αυτοί θα εξακολουθήσουν να παραμένουν ενεργά και χρήσιμα μέλη της κοινωνίας.
Αυτή η φάση στην ζωή που συνηθίζεται να ονομάζεται ως ‘’Τρίτη Ηλικία’’, είναι σημαντικός σταθμός, το επιστέγασμα της ολοκλήρωσης των ανθρώπων που αγωνίστηκαν να επιτύχουν σ’ ολόκληρη τη ζωή τους – κι όχι απαραίτητα μία άσχημη ανεπιθύμητη κατάληξη. Είναι άτομα που μπορούν να αναπτυχθούν συναισθηματικά, πνευματικά και να αποκτήσουν νέες εμπειρίες μέχρι το τέλος της ζωής τους. Είναι σημαντικό να μας δοθεί η ευκαιρία να αναρωτηθούμε σχετικά με τα αρνητικά στερεότυπα και τις διακρίσεις λόγω ηλικίας που κάνουμε πολλοί, καθημερινά.
Μήπως θα πρέπει να αλλάξουμε τον αρνητικό τρόπο που σκεφτόμαστε σχετικά με τη γήρανση και τα γηρατειά; Να σκεφθούμε δηλαδή, «Τι σημαίνει για τον καθένα να μεγαλώνει και να γερνά;»
Τα δύσκολα ‘’κομμάτια’’ της τρίτης ηλικίας είναι οι απώλειες, μιας και είναι το καθοριστικό χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου. Η επιδείνωση της υγείας και των σωματικών ικανοτήτων, η απώλεια των αγαπημένων προσώπων, η απώλεια σημαντικών ρόλων, και οι αλλαγές στη ψυχολογία και στην κοινωνική ζωή.
Υπάρχουν όμως και τα καλά νέα. Η εξέλιξη του ανθρώπου συνεχίζεται σε κάθε ηλικία. Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουμε ότι σε κάθε ηλικία ο άνθρωπος διαπραγματεύεται κι έναν διαφορετικό στόχο στη ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη. Η τρίτη ηλικία είναι το άλλο άκρο επάνω στο συνεχές της ζωής, που αρχίζει με τη γέννηση του ανθρώπου. Η γήρανση είναι η συνέχεια σε μια φυσιολογική πορεία αλλαγών.
Η γυναίκα στην τρίτη ηλικία, έχοντας ολοκληρώσει τα περισσότερα, σημαντικότερα κεφάλαια της ζωής της, βρίσκεται μπροστά σε σημαντικά ερωτήματα για το μέλλον της και τη συνέχεια της ζωής της. Έρχεται αντιμέτωπη με βιολογικές και ψυχοσυναισθηματικές αλλαγές που επηρεάζουν έντονα πια κάθε τομέα της δράσης της. Οι μεταβολές που βλέπει στο σώμα και τη σκέψη της δε μπορούν να περάσουν απαρατήρητες.
Το γήρας έχει πια έντονη παρουσία, το σώμα έχει χάσει τη σφριγηλότατα και την ενέργειά του, το πρόσωπο καθρεφτίζει τα σημάδια του χρόνου ενώ οι πρώτες οργανικές παθήσεις αρχίζουν να επιδρούν στην καθημερινή ζωή και δραστηριότητά της. Τα στοιχεία της θηλυκότητας και της ομορφιάς της υποχωρούν, γεγονός που τη γεμίζει με ανασφάλεια, αφού χάνει τη γνώριμη εικόνα της ομορφιάς και της γοητείας της.
Λόγω αυτών συναντάμε συχνά σταδιακή απόσυρση από την κοινωνικότητα, έντονη μοναξιά, έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή και τη δράση. Η εμφάνιση συναισθηματικών διαταραχών όπως η κατάθλιψη, είναι ιδιαίτερα συχνή και πολύ περισσότερο στην γυναίκα, που έτσι κι αλλιώς είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην πάθηση αυτή.
Στην τόσο ‘’μοντέρνα’’ κοινωνία μας όμως ακόμη μοιάζει αμφιλεγόμενο το δικαίωμα να διεκδικήσει και να απολαύσει τη ζωή.
Να τονίσουμε ότι τα ψυχικά προβλήματα δεν είναι η φυσιολογική κατάληξη της βιολογικής διαδικασίας της γήρανσης ούτε υποχρεωτικό συνεπακόλουθο της γήρανσης και (ειδικότερα η κατάθλιψη), δεν θα πρέπει να θεωρείται φυσιολογική σε οποιαδήποτε ηλικία.
Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της φάσης είναι να παραμείνει κάποιος ενεργό μέλος στην κοινωνία και φυσικά να έχει προετοιμαστεί για την ηλικία αυτή από πολύ νωρίτερα!
Για καλύτερα ‘’γηρατειά’’, είναι σημαντική η σωματική και πνευματική άσκηση. Η άμεση διαχείριση ψυχοπιεστικών γεγονότων (όπως το πένθος και η απώλεια), η κοινωνικοποίηση και η ενεργή ενασχόληση με την κοινωνία, καθώς η μοναξιά είναι παράγοντας κινδύνου για την άνοια. Η ύπαρξη υποστηρικτικού δικτύου και συμπαράστασης – οικογενειακής και βέβαια και κρατικής – με τη μορφή κοινωνικού κράτους, δηλαδή περίθαλψη και σύνταξη. Η συμπαράσταση όταν λείπει, είναι πηγή άγχους για τα ηλικιωμένα άτομα, ειδικότερα εάν υπάρχουν σωματικές νόσοι ή δυσκολία αυτοεξυπηρέτησης
Σε αυτό το αναπτυξιακό στάδιο πλέον είναι η στιγμή να αποδεχτούμε τον εαυτό μας και να πορευτούμε με το: «ξέρω πόσο χρονών είμαι και απολαμβάνω κάθε φορά την ηλικία που είμαι».
ΕλίναΤρωγάδα
B.Sc. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών , εφήβων ενήλικων
τηλ. Επικοινωνιας
6978268826
2261020781