Ένα από τα πιο δύσκολα και δυσάρεστα θέματα που υπάρχει και συζητιέται συχνά και αμφιλεγόμενα στην εποχή μας. Ένα άρθρο με σκοπό να αφυπνίσει τις γυναίκες που έρχονται αντιμέτωπες με επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές καθώς και να μας προειδοποιήσει για «παγίδες» που πρέπει να εντοπιστούν από την αρχή μιας σχέσης.
Τι σημαίνει, όμως, «γυναικοκτονία»; Γιατί υπάρχει ξεχωριστός όρος για τις δολοφονίες γυναικών, ενώ δεν λέμε για παράδειγμα «ανδροκτονία»;
Γυναικοκτονία είναι η δολοφονία γυναικών, νεαρών κοριτσιών και θηλυκών βρεφών για λόγους που συνδέονται με το φύλο τους. Η γυναικοκτονία είναι, όπως λέγεται, η πιο ακραία μορφή της έμφυλης βίας. Πρόκειται, δηλαδή, για ανθρωποκτονίες με κίνητρο το μίσος απέναντι στις γυναίκες, όπως αυτό εγκαθιδρύεται από το σύστημα της πατριαρχίας από την αρχαιότητα έως σήμερα.
Για αυτό και μια συζήτηση περί «ανδροκτονίας» δε θα είχε κανένα νόημα. Κανένας άνδρας δεν δολοφονείται μόνο και μόνο επειδή είναι άνδρας. Δεν είναι όλες οι ανθρωποκτονίες με θύματα γυναίκες γυναικοκτονίες.
Ο όρος γυναικοκτονία, «femicide» στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία, άρχισε να καθιερώνεται στη φεμινιστική θεωρία στα τέλη του προηγούμενου αιώνα ακριβώς για να αναδείξει τα ιδιαίτερα, τα έμφυλα χαρακτηριστικά αυτού του εγκλήματος, το οποίο φυσικά δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο.
Πλέον ο όρος έχει επικρατήσει σε παγκόσμιο επίπεδο, ακριβώς επειδή κωδικοποίησε ένα υπαρκτό φαινόμενο και αποτελεί διακριτό αδίκημα σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής, ενώ τα τελευταία χρόνια σχετική συζήτηση γίνεται και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Σύμφωνα με τη μεγαλύτερη δημοσκοπική έρευνα που έχει διεξαχθεί παγκοσμίως, για τη βία κατά των γυναικών (FRA, 2014), από 28 κράτη μέλη της ΕΕ:
- 1 στις 3 γυναίκες στην ΕΕ έχει υποστεί σωματική βία από την ηλικία των 15 ετών και άνω
- 1 στις 2 γυναίκες έχει βιώσει ψυχολογική βία από τον σύντροφό της
- 1 στις 8 γυναίκες έχουν υποστεί οικονομική βία από το σύντροφό τους
- 1 στις 10 γυναίκες έχει βιώσει σεξουαλική βία από την ηλικία των 15 ετών και άνω
- 1 στις 20 γυναίκες έχει πέσει θύμα βιασμού
- 1 στις 3 γυναίκες έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στο χώρο εργασίας
- 1 στις 5 νεαρές γυναίκες, μεταξύ 18-29 ετών, έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στο διαδίκτυο
- 1 στις 5 γυναίκες έχει βιώσει stalking
- 50 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους κάθε εβδομάδα λόγω της ενδοοικογενειακής βίας, στην Ε.Ε.
Σύμφωνα με άλλη, παγκόσμια μελέτη που έγινε για την Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ γύρω από το φαινόμενο 87.000 γυναίκες σκοτώθηκαν από πρόθεση μέσα στο 2017 εκ των οποίων οι 50.000 από αυτές σκοτώθηκαν είτε από τον σύντροφο τους, είτε από μέλη της οικογένειάς τους.
Η πανδημίας της COVID-19 και η επακόλουθη απομόνωση στα σπίτια αύξησε δραματικά τα περιστατικά οικογενειακής βίας.
Στο μεγαλύτερο ποσοστό των θυτών παρατηρείται ύπαρξη διαταραχών προσωπικότητας όπως η ναρκισσιστική και η εξαρτητική διαταραχή προσωπικότητας. Συνήθως αυτοί οι άνθρωποι κρύβουν έναν τεράστιο φόβο απόρριψης και ο μόνος τρόπος να συγκαλύψουν αυτόν τον φόβο είναι να αισθάνονται ότι έχουν τον πλήρη έλεγχο του ανθρώπου με τον οποίον σχετίζονται.
Όσο μεγαλύτερη επιρροή αισθάνονται ότι ασκούν στον σύντροφο τους τόσο πιο ψυχικά ασφαλείς και ικανοποιημένοι αισθάνονται. Αυτά τα άτομα νιώθουν απόλυτη κατάρρευση όταν αντιλαμβάνονται ότι οι σύντροφοί τους αρχίζουν να διακρίνουν τη πραγματική διάσταση της κατάστασης στην οποία βρίσκονται.
Τότε συνήθως αρχίζει ο υπέρτατος θεατρινισμός από μεριάς τους ώστε να πείσουν τη σύντροφό τους για την τεράστια αγάπη και τον φοβερό έρωτα που αισθάνονται σαν δικαιολογία για την ανεπίτρεπτη συμπεριφορά τους. Κοινώς επίκληση στο συναίσθημα. Εάν προχωρήσουν με επιτυχία σε αυτή την τεχνική πειθούς ηρεμούν και αισθάνονται και πάλι δυνατοί. Αν όχι, καταρρέουν.
Η τελευταία πράξη λοιπόν συχνά ενεργοποιείται την στιγμή που το θύμα αφυπνίζεται διότι ακριβώς εκείνη την στιγμή κορυφώνεται το συναίσθημα αποτυχίας στον θύτη. Η τελευταία πράξη στην ουσία είναι η ύστατη προσπάθεια επαναφοράς ελέγχου του ατόμου. Από την στιγμή που απέτυχα να ελέγξω τη ζωή του, θα ελέγξω τον θάνατο του.
Και όλα ξεκίνησαν τη μέρα που με έκανε να πιστέψω ότι η ζήλια του ήταν αγάπη … (Laura Iglesia San Martín)
Είναι απόλυτα αναμενόμενο ότι η προτροπή ενός υγιούς περιβάλλοντος προς το θύμα θα είναι να εγκαταλείψει τον κακοποιητικό σύντροφο. Από εκεί και πέρα άλλο υγιές περιβάλλον και άλλο αποδοτικό.
Για να υπάρχει τέτοιου είδους θετική επιρροή στο θύμα πρέπει να γίνει προσπάθεια να επικοινωνηθεί ουσιαστικά το πρόβλημα και όχι απλώς να μπει η ταμπέλα «κακοποίηση». Πολλά από τα θύματα αισθάνονται ντροπή τύψεις ή ενοχές και φοβούμενοι την κριτική των γύρω τους συχνά συγκαλύπτουν το πρόβλημα.
Εάν αντιληφθείτε στο περιβάλλον σας άτομο που δέχεται κακοποίηση ενημερωθείτε από δομές και επαγγελματίες ψυχικής υγείας για το πως αρχικά να διαχειριστείτε το θύμα.
Πρωτεύον λοιπόν είναι να του επικοινωνήσετε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την κακοποίηση που αντιλαμβάνεστε ότι δέχεται και εν συνεχεία να υποστηρίξετε ψυχολογικά το άτομο ώστε μαζί με την καθοδήγηση ειδικών να καταφέρει να διαχειριστεί τον θύτη και την απομάκρυνση του από αυτόν.
Η ενημέρωση και η γνώση είναι κομβικά στοιχεία για να μπορέσουν να δημιουργηθούν ρεαλιστικά οι κατάλληλες συνθήκες ώστε να καταφέρουν να ξεφύγουν αυτά τα άτομα παραμένοντας ασφαλή.
Πιστεύω ότι οποιαδήποτε μορφή βίας και κακοποίησης είτε υπάρχει ή δεν υπάρχει σαν επιλογή αντίδρασης μέσα στον ψυχισμό ενός ανθρώπου. Πράγμα που σημαίνει ότι η εμφάνιση μιας βίαιης κακοποιητικής συμπεριφοράς έστω και μια φορά αποδεικνύει την ικανότητα αυτής να υπάρχει μέσα στον άνθρωπο σαν πιθανός τρόπος αντίδρασης.
Μια συμπεριφορά λοιπόν που υποβόσκει δεν είναι παράλογο να σκεφτεί κανείς ότι μπορεί να εξωτερικευθεί ξανά ανά πάσα στιγμή. Αν τελικά θα εξωτερικευθεί ή όχι δε μπορεί να το γνωρίζει κανένας διότι εξαρτάται από ένα σύνολο παραγόντων που αφορά ξεχωριστά την κάθε περίπτωση ανθρώπου.
Η αγάπη δεν χτυπά ποτέ (Laura Iglesia San Martín)
Μια απλή φράση με ένα μεγάλο μήνυμα: η βία δεν θα είναι ποτέ ένα σημάδι αγάπης.