Aν σου ζητούσαν να γράψεις σε μία λίστα, όλα όσα αγαπάς περισσότερο, πόση ώρα θα σου έπαιρνε για να σκεφτείς και, να συμπεριλάβεις το σώμα σου σε αυτή τη λίστα;
Για κάποιους μπορεί να μην υπήρχε καν στο μυαλό τους να συμπεριλάβουν τον εαυτό τους, ποσό μάλλον το σώμα τους.
Στην εποχή μας δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ψυχολόγος για να αντιληφθεί ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι ικανοποιημένοι με το σώμα τους. Κάποιοι θα ήθελαν πιο σμιλεμένη μέση και κοιλιακούς, άλλοι να μην είχαν ‘’ψωμάκια’’, σε άλλους δεν αρέσει η μύτη τους ή είναι δυσαρεστημένοι με το ύψος τους, ή με την πυκνότητα των μαλλιών τους.
Δύσκολα συναντώ κάποιον/α που θα ισχυριζόταν ότι είναι απόλυτα ικανοποιημένος με το σώμα του – σε τελική ανάλυση, υπάρχει πάντα κάτι που θα μπορούσε να βελτιστοποιηθεί. Πριν σας συστήσω τους όρους Body Shaming, Body Positivity και Body Neutrality, ας δούμε κάποιες έρευνες που θα μας εισάγουν σε ένα υπαρκτό θέμα:
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσίευσε τα ακόλουθα στοιχεία:
- Κάθε δεύτερο 15χρονο κορίτσι και κάθε τρίτο αγόρι αισθάνονται ότι είναι πολύ παχύσαρκα – παρόλο που δεν είναι υπέρβαρα.
- Το 38 τοις εκατό των κοριτσιών και το 48 τοις εκατό των αγοριών είναι δυσαρεστημένοι με το σώμα τους.
- Σε μια διεθνή σύγκριση, η Γερμανία βρίσκεται στο τέλος της λίστας όσον αφορά τη θετικότητα του σώματος.
- Κάθε τρίτο κορίτσι άνω των 13 ετών παρακολουθεί τακτικά το βάρος του.
Η δυσαρέσκεια με το σώμα φαίνεται να έχει γίνει μια πολιτισμική πάθηση που επηρεάζει όλο και περισσότερους ανθρώπους. Πώς συνέβη αυτό και πώς μπορούμε ως κοινωνία να αυξήσουμε την επίγνωση για το σώμα μας; Πως ίσως μπορούμε να δούμε το σώμα μας ξανά όπως είναι στην πραγματικότητα; Ή πρέπει να ξεκινήσουμε ρωτώντας: γιατί έχουμε σώμα;
Σε αυτό το άρθρο θα ήθελα να σας ταξιδέψω στο θέμα της επίγνωσης του σώματος και ίσως να προβληματιστείτε για το πώς θα μάθετε να αναγνωρίζετε και να γνωρίζεστε ξανά με το σώμα σας ως ένα μεγάλο θαύμα που είναι διαθέσιμο σε εσάς καθημερινά για να εκπληρώσετε τους στόχους σας και τα όνειρα σας.
Η εικόνα σώματος είναι η βάση για μια υγιή αυτοεικόνα, ξεκινώντας από την πρώιμη παιδική ηλικία – θέτει τα θεμέλια για μια υγιή αυτοεικόνα αργότερα. Η λέξη «αυτογνωσία» αν αναλυθεί σε επιμέρους μέρη θα μας αποκάλυπτε τα μέρη «εαυτός» και «επίγνωση». Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε τον εαυτό μας. Φυσικά, αυτό ισχύει τόσο για το νοητικό όσο και για το σωματικό επίπεδο.
Είναι σημαντικό να σημειώσω εδώ πως από μικρή ηλικία η βασική άντληση πληροφοριών για τον κόσμο γύρω ήταν το σώμα μας, και έτσι καταλάβαμε ότι μπορούμε να αλληλοεπιδράσουμε με τον κόσμο μέσω του σώματός και τελικά να διαμορφώσουμε την αυτοεικονα μας. Αυτό συμβαίνει με όλα αυτά που μας φέρνουν σε επαφή με το περιβάλλον από μωρο, όπως : άγγιγμα, άρπαγμα, σύρσιμο, πτώση, σηκώνομαι ξανά… και πολλά άλλα.
Φυσικά συνεισφέρει και η όραση, η ακοή και η γεύση. Παρατηρούμε λοιπόν ότι βρισκόμαστε σε μια διαρκή συνομιλία με τον έξω κόσμο μέσα από κινήσεις και αισθήσεις.
Δηλώσεις που ακούσαμε συχνά πολλοί ως παιδιά, όπως "Θα πέσεις!", "Άσε το αμέσως!" ή "Απομακρύνσου!" μπορεί να έχουν πρώιμο αντίκτυπο στην επίγνωση του σώματός μας και συνεπώς στην αυτοπεποίθησή μας.
Σε αυτά αν προσθέσεις και τα εξωτερικά ερεθίσματα που μας αποσπούν την προσοχή από τον εαυτό μας, όπως τηλεοπτικά προγράμματα, περιοδικά, μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή διαφημίσεις με αφίσες, που μέσα από αυτά ερχόμαστε συνεχώς αντιμέτωποι με τα σώματα άλλων ανθρώπων που είναι «τέλεια» και υποτίθεται ότι αποτελούν παράδειγμα για εμάς.
Με αυτόν τον τρόπο, οδηγούμαστε όλο και πιο μακριά από τη δική μας αυτογνωσία, εστιάζουμε σε υποτιθέμενα «τέλεια» σώματα και πυροδοτείτε μια σπείρα σύγκρισης: «Η κοιλιά μου είναι πολύ μεγαλύτερη », «Δεν έχω όμορφα μαλλιά σαν αυτό το άτομο «ή» πρέπει να φαίνομαι έτσι για να είμαι ευτυχισμένη». Το body shaming είναι ένα φαινόμενο που αφορά τόσο γυναίκες όσο και άνδρες. Ο όρος περιγράφει τα επικριτικά σχόλια που μπορεί να δεχτεί ένα άτομο για την εμφάνισή του, όταν η εικόνα του σώματός του δεν ανταποκρίνεται στα προβαλλόμενα σωματικά πρότυπα της κοινωνίας. Τα σχόλια αυτά γεννούν ανασφάλεια, ντροπή και ανεπάρκεια στο άτομο όσον αφορά την εικόνα του σώματός του. Το άτομο νιώθει ότι δεν γίνεται αποδεκτό από τους άλλους. Πολλές φορές καταβάλλεται σε τέτοιο σημείο ψυχολογικά που οδηγείται στην αδράνεια, καθώς υποτιμά τον εαυτό του και τις δυνατότητές του. Το body shaming εκλαμβάνεται ως μία μορφή εκφοβισμού και αποτελεί μία από τις πιο κοινές μορφές σχολικού εκφοβισμού. Το body shaming εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους, όπως κριτική της φυσικής εμφάνισης κάποιου μπροστά του ή συγκρίνοντας τα φυσικά του χαρακτηριστικά με άλλων, αλλά και κριτική της φυσικής εμφάνισης κάποιου που δεν τον γνωρίζουμε καν.
Στον αντίποδα , όταν κάποιοι άνθρωποι συνειδητοποίησαν τα υπερβολικά ιδανικά ομορφιάς που παρουσίαζε η βιομηχανία των μέσων ενημέρωσης, μια νέα τάση εμφανίστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ονομάστηκε «Body Positivity»: να αγαπάμε δηλαδή το σώμα μας όπως κι αν είναι.
Η βιομηχανία της διαφήμισης εύκολα ‘’τσίμπησε’’ την νεα ταση. Τα σωματικά "ελαττώματα" πρέπει τώρα να εμφανίζονται δημόσια στο Instagram κ.λπ.: Βγάλτε τις ραγάδες και καυχηθείτε για τα σπυράκια.
«Αγαπήστε το σώμα σας, ανεξάρτητα από το πώς φαίνεται!» σχεδόν εμφανίζεται ως επιτακτική ανάγκη. Όλα όσα θεωρούνταν προηγουμένως ως «μη εμφανή» σύρονται τώρα στο προσκήνιο και όλοι πρέπει να τα κοιτούν επίμονα.
Σύντομα έγινε σαφές ότι το Body Positivity έχει τον ίδιο στόχο με τον οποίο έχουμε εξοικειωθεί: περισσότερη εμμονή με το σώμα μας, αυτή τη φορά στο άλλο άκρο.
Χωρίς να θέλω να αναιρέσω την τάση αυτή – διότι η ίδια η ιδέα δεν είναι και τόσο κακή αφου μπορεί κανείς εύκολα να καταλάβει τι ήθελε πραγματικά να πετύχει το Κίνημα Θετικότητας Σώματος, το ερώτημα παραμένει: είναι αυτό που θα μας οδηγήσει σε περισσότερη επίγνωση του σώματος και κατά συνέπεια αυτογνωσία ή είναι απλώς μια άλλη απόσπαση της προσοχής από την πραγματικότητα; Γιατί το να νιώθεις αναγκασμένος να αγαπάς το σώμα σου κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες μπορεί να προκαλέσει παρόμοιο άγχος με την εμμονή να μοιάσεις στα αστέρια του Instagram.
Έτσι λοιπόν περνάμε στο Body Neutrality που έρχεται να δώσει άλλη διάσταση.
Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για να αντικατασταθεί το κίνημα Body Positivity από το «Body Neutrality Movement». Σε αυτήν την περίπτωση, δεν πρόκειται για το να αγαπάς το σώμα σου όπως κι αν γίνει, αλλά να αναπτύξεις μια φυσικότητα ως στάση απέναντί του.
Το να αποδέχεσαι το σώμα σου όπως είναι ούτως ή άλλως ακούγεται πολύ πιο ευχάριστο από το να το αγαπάς θερμά με όλα του τα ελαττώματα και να το γιορτάζεις καθημερινά με εμμονική αγάπη.
Δυστυχώς, ούτε σε αυτή την περίπτωση ξεφεύγουμε εύκολα. Φυσικά, είναι σημαντικό να απομακρυνθείτε από όλα τα ιδανικά της ομορφιάς και να θεωρήσετε το σώμα ως κατι φυσικό. Είναι επίσης υγιές να συγκεντρώνεστε στις πνευματικές σας ικανότητες και να μην ασχολείστε συνεχώς με την εμφάνισή σας. Αλλά αν το παραμελεις;
Δεν είναι περίεργο που τα υποτιθέμενα θεραπευτικά μάντρα, όπως «Μόνο το εσωτερικό μετράει», «Η ομορφιά έρχεται από μέσα» ή «Δεν έχει να κάνει με το πώς φαίνεσαι», πιέζουν τα κουμπιά πολλών ανθρώπων και τους θυμώνουν. Επειδή, τελικά, το εξωτερικό είναι επίσης σημαντικό – απλώς δεν είναι πολιτικά ορθό να το λέμε.
Ωστόσο, αν καταλάβουμε ποια είναι η βαθύτερη αλήθεια που κρύβεται εδώ, μπορούμε να γνωρίσουμε και να αγαπήσουμε το σώμα μας μακριά από κάθε ακραία θέση και επιπολαιότητα.
Τι θέλει πραγματικά να μας πει το σώμα μας;
Το σώμα είναι σημαντικό για να νιώθεις άνθρωπος. Άλλωστε, δίνει στο μυαλό μας την ευκαιρία να βιώσουμε εμπειρίες – όπως να χαϊδέψουμε κάποιον ή απλώς να έρθουμε σε επαφή με το έδαφος.
Εκτός από αυτό, το σώμα είναι επίσης ένα έξυπνο θαύμα που αποθηκεύει μια τεράστια βάση δεδομένων με πληροφορίες που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια της ζωής μας, τις οποίες το μυαλό μπορεί να μην μπορεί καν να θυμηθεί στη συνειδητή του κατάσταση. Στην ψυχολογία αυτό αναφέρεται ως «Μνήμη Σώματος».
«Χρησιμοποιώντας τόσο το σώμα όσο και το μυαλό μπορούμε να κατανοήσουμε τη μορφή και τον ήχο των πραγμάτων. Λειτουργούν μαζί ως ένα. Ωστόσο, δεν είναι σαν την αντανάκλαση μιας σκιάς σε έναν καθρέφτη ή το φεγγάρι που αντανακλάται στο νερό. Αν κοιτάξεις μόνο τη μία πλευρά, η άλλη πλευρά παραμένει σκοτεινή». Dōgen Zenji, Ιάπωνας Ζεν Βουδιστής δάσκαλος
Στο τέλος της ημέρας, το σώμα μας είναι μια αντανάκλαση της κατάστασης του μυαλού μας. Αν είναι καλά με την ψυχή μας, θα αντικατοπτρίζεται πάντα σε ένα υγιές σώμα. Ωστόσο, είναι επίσης σημαντικό να φροντίζετε το σώμα σας και με αυτόν τον τρόπο να υποστηρίζετε το μυαλό σας.
Η Kelly Noonan Gores αποδεικνύει επιστημονικά ότι οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις και τα συναισθήματά μας έχουν επίσης σημαντικό αντίκτυπο στη σωματική μας υγεία. Την ίδια άποψη έχουν και πολλοί γνωστοί επιστήμονες.
Η επίγνωση του σώματος ως πυξίδα για μια ολοκληρωμένη ζωή
Είτε επιλέξουμε τη σωματική θετικότητα ή τη σωματική ουδετερότητα – τελικά δεν πρέπει να αξιολογούμε με εμμονή και συνεχώς το σώμα μας, αλλά μάλλον να το παρατηρούμε συνειδητά για να καταλάβουμε ποια βαθιά αλήθεια κρύβεται κάτω από αυτό που αντιλαμβανόμαστε και πώς προσπαθεί να γίνει γνωστό.
Οι άνθρωποι χρειάζεται να παρατηρούν σωματικές εμπειρίες, όπως ο φόβος, συνειδητά στο σώμα τους και να καταφέρουν να κατανοήσουν τη σχέση τους με αυτες, τότε το σώμα μπορεί να γίνει πύλη προς την ψυχή/διάθεση μας και να μας παρέχει πολύτιμη (αυτο) γνώση.
Εάν θεωρήσουμε το σώμα μας ως πυξίδα και γεννήτρα σημάτων, μπορούμε να βρούμε τον δρόμο προς τον πιο εσωτερικό πυρήνα μας και να έχουμε μια ολιστική εμπειρία σώματος, νου και ψυχής. Τελικά, αυτή είναι η βάση για να είμαστε συνειδητοί άνθρωποι, γαλήνιοι, χαρούμενη και να βιώνουμε αφθονία στη ζωή μας.
Ελίνα Τρωγάδα
B.Sc. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών , εφήβων ενήλικων
τηλ. Επικοινωνιας
6978268826
2261020781